Vrijdag, 30-3
Ik vind de veronderstelling die ik altijd had bevestigd: hoe meer je ziet van de wereld, hoe wijzer je wordt en hoe meer je je leert open te stellen voor dingen die je vreemd zijn. In een land als Egypte leven is zo anders, zo overweldigend dat je niet weet wat je er mee aan moet in het begin. Onbegrip is het, niet snappen wat mensen bezielt, en erger nog: een diep verscholen gevoel dat je het eigenlijk wel beter weet dan die rare schepsels om je heen, misschien een soort kolonialistisch gedachtengoed, of een vanzelfsprekende arrogantie van de Westerling, die ook bij mij, aanhanger van algehele salam il’alam, ver weg ergens beslag legt op mijn manier van denken… ik durf echt te bekennen dat ik me soms zo heb gevoeld, puur om mezelf te beschermen, om een reden te vinden waarom ik soms niet pas in deze rare samenleving. Ik ben me er steeds meer bewust van geworden hoezeer we allemaal een manier van kijken aangeleerd hebben gekregen, hoezeer je alles wat je meemaakt toetst aan een bepaald soort Waarheid die je onomstotelijk acht, maar uiteindelijk ook maar is verzonnen door de omgeving, door de maatschappij, en een beetje door jezelf… afgelopen weekend heb ik mijn voet verstuikt, toen ik in Luxor was, en mezelf de ideale toerist waande, rondzwervend door tempels en musea, maar vervolgens vergat dat het niet handig was een Egyptische-stijl-trapje te beklimmen met mijn fototoestel in mijn ene hand en ondertussen mijn gidsje te lezen in mijn andere hand… ik viel zo hard dat allebei mijn slippers gescheurd waren en ik de taxichaffeur per direct naar de dichtstbijzijnde shib-shib winkel moest sturen, op blote voeten naar binnen rende en de eerste de beste slippers van het rekje griste. “Ga je niet afdingen?” vroeg Souad nog toen de verkoopster me 35 pond vroeg. Overal op afdingen, ongeacht of de prijs redelijk is, is net zo gewoon geworden als goedemorgen zeggen, maar in dit geval was het toch echt te belachelijk. Ik zag al voor me hoe ze me zou aankijken, me succes wensend op mijn blote voeten naar de Vallei van de Koningen… aan het eind van de dag begon mijn voet toch behoorlijk pijn te doen, en toen we een stel jongens tegenkwamen waarvan er een claimde een EHBO cursus in het leger gevolgd te hebben, en aanbood om me te ‘genezen’, heb ik weifelend ingestemd. Het crèmepje en heet water waar hij mee aan kwam zetten leek volkomen onschuldig, totdat hij met harde hand van alle kanten in mijn voet begon te knijpen, en ik het letterlijk uitschreeuwde van de pijn, denkend aan vorige keren dat ik iets soortgelijks aan mijn voet had in Nederland, en herinnerde me de gezichten van alle doktoren en fysiotherapeuten: Vooral niet forceren. Rust houden. Veel ijs. Drie weken niet werken. Zes maal per dag oefenen je grote teen een beetje te bewegen… ik dacht dat ik voor het leven gehandicapt zou zijn na deze behandeling, die zo onnatuurlijk aanvoelde dat ik dacht dat ik gek werd, en ik kon mezelf wel voor mijn kop slaan dat ik de eerste de beste Egyptenaar mijn tedere voetjes toevertrouwd had… een uur later was alle pijn weg en ik kon weer lopen alsof er nooit wat gebeurd was. Ongelofelijk. Een van de Westerse Waarheden: onze geneeskunde. Een goede methode, maar slechts een onder vele anderen, die wij als onwaar beschouwen.
Maar ook wat betreft de kleinere, maar meest wezenlijke dingen merk ik me anders op te stellen. Zo kan ik het niet laten alles te eten met brood, zoals lunch en avondeten meestal gegeten wordt, zonder bestek te gebruiken. Ik ben gaan houden van de Egyptische manier van eten, en mis het schaaltje met houmus of tahina als het er niet staat, terwijl ik dat voorheen echt niet eens wegkreeg. Smaak verandert ook esthetisch gezien: Ik merk dat ik automatisch vermijd kleren aan te trekken die te veel bloot laten zien, zonder dat bewust te doen omdat het degelijk en geintegreerd is, maar omdat het normaal aanvoelt. Van de traditionele kledendracht moest ik voorheen eigenlijk niets hebben, en vond de galabiyya’s die mannen droegen wel leuk voor de foto, maar beschouwde ze toch wel een beetje als rare soepjurken: ik vind het nu prachtig staan, zowel aantrekkelijk als netjes en dagelijks, en heb voorkeuren voor ‘die, of die andere’, zoals ik dat heb als ik schoenen ga kopen in het winkelcentrum.
Toch is er een ding, dat voor iedereen die er niet Egyptisch uitziet, nooit went, dat een onomstotelijke barrière schept voor algehele integratie, dat soms meer, soms minder stoort en op z’n best verdraagzaam is: de onophoudelijke stortvloed van de bemoeienis van mannetjes, die of geld, of dat andere van je willen. In Luxor, het bolwerk van de Egyptische schat aan oudheden en daardoor trekpleister nummer één voor toeristen, probeerden Souad en ik rustig langs de Curniche te lopen.
-Oh hello, hello, welcome in Egypt! You want free feluka…? Where’re you from?
-…
-Welcome! Peanuts? Postcards? Where you from? You want to marry me..?
-…
-pss pss.. pssss… hello welcome…
-…
-Taxi? For free! Hantur? You’re beautiful…! Taxi..? Taxi..?
-la, mutshakkirin.
-You speak Arabic? You want taxi? Ya halawa!
-…
-pss psss..psss..
-…
-Welcome! Come to my shop, I don’t want buissiness, I am honest man..! Where’re you from? Where’re you from? …Hé!.. You’re so pretty! Come to my shop..!
-khallina, min fadlak, khalas!
-Oh, you speak good Arabic.. where’re you from? Where’re you from? Where’re you from?
-…
-psss..psss… ya ‘asil…
-…
-hello… hello… hello… I love you…
-…
-Taks? Taks? Taks? Are you Russian? Where’re you from?
-Ihna masriyyin min Qahira, binkallim liblib, aho!
-You speak Arabic? Where’re you from? What’s you’re name?
-…
- E ilhalawa di..? ya ‘asil, ya ishta! psss..psss…
Je moet je voorstellen dat dit zich in zo’n anderhalve minuut afspeelt als ik het ruim neem, dus na een half uur ‘rustig’ wandelen waren we gewoon totaal uitgeput. Een restaurant invluchten en in de uiterste hoek gaan zitten is het enige redmiddel. Tot tien tellen helpt niet. Serieus met die mensen praten helpt ook niet. Ze luisteren nooit, ze denken ook niet na bij wat ze zeggen, het is simpelweg een gewoonte op de toeristische plekken in Egypte; zelfs toen we een fiets hadden gehuurd, zodat we in ieder geval het handtastelijke gedrag konden vermijden, riepen die mensen nog steeds taks taks taks, alsof ze hun dagelijkse mantra oplazen…
We kalmeerden onszelf door af en toe vrienden te maken, zodat we in alle rust over de suq konden lopen (omdat niemand een woord durft te zeggen als er Egyptische mannen bij zijn), en door ons triomfantelijk trots te voelen, telkens als het lukte twee kaartjes voor Egyptische prijzen te bemachtigen – Mijn vader is Egyptish! Ik werk hier! Mijn naam is Zainab! Alleen door mijn blonde haar ben ik geen Arabier? Racisme heet dat, haram ‘alekum!!
Het is zwaar hier voor toeristen, en hoe dicht ik me soms bij deze cultuur voel staan, hoe groot de statusverschillen vervolgens blijken, die me weer herinneren aan mijn plaats in dit land. Maar het is lang niet zo zwaar als voor de Egyptenaren zelf, die iedere dag hun schamele loon bij elkaar moeten praten, in een onderdrukte samenleving leven onder de vlag van democratie en vrije verkiezingen die geheel door de regering worden beheerst, en moeten kampen met de enorme klasseverschillen, die hen er voortdurend aan herinneren wat voor ‘soort’ ze zijn, en alleen in de moskee even kunnen worden vergeten.
Vandaag hebben we meegedaan met het vrijdagsgebed in de Al'Azharmoskee. Wel helemaal zoals het hoort natuurlijk: eerst thuis geoefend met de bewegingen, toen hebben we ons gereinigd volgens de wudu', en vervolgens liepen er drie hoofdoekjes het appartementcomplex uit. Ik was blij dat onze bawwab er niet was, die had waarschijnlijk een hartverzakking gekregen.
Het verschil was al merkbaar in de taxi: geen gezwaai en luchtkusjes, slechts een kort verbaasde blik, waarna weer naar de andere kant werd gekeken. In het restaurant op Khan alKalili, waar ik een maand eerder nog voor ik het wist besprongen werd door een berg mannetjes, werden we vriendelijk en rustig onthaald, kregen een kaart in het Arabisch aangereikt, en we werden zowaar van te voren gewaarschuwd dat de Koshari hier wel 10 pond kostte, in plaats van de gebruikelijke twee en half, met oprechte excuses.
Het gebed was bijzonderder dan ik had verwacht, de Koranteksten klonken prachtig en de mooie gebedsruimte deed de woorden eer aan. De twee ruq' a's die we samen deden met alle vrouwen, waarbij iedereen zij aan zij en met de voeten tegen elkaar aan staat (zodat er geen duivel tussen kan komen), deed mijn gevoel van saamhorigheid zo erg groeien dat ik tranen in mijn ogen kreeg. Ik voelde me voor het eerst niet anders, een deel van de samenleving, en geen verdwaalde toerist... Egypte is een raar land, waar je makkelijk van kan houden, maar waar je soms net zo makkelijk uit weg wil vluchten, buitenlanders en Egyptenaren. Kijk en/of lees The Yacoubian Building, ‘t is een aanrader. Wie denkt dat we in Nederland een probleem hebben met vrijheid van meningsuiting: ‘ul alhamdu lillah.
Ik vind de veronderstelling die ik altijd had bevestigd: hoe meer je ziet van de wereld, hoe wijzer je wordt en hoe meer je je leert open te stellen voor dingen die je vreemd zijn. In een land als Egypte leven is zo anders, zo overweldigend dat je niet weet wat je er mee aan moet in het begin. Onbegrip is het, niet snappen wat mensen bezielt, en erger nog: een diep verscholen gevoel dat je het eigenlijk wel beter weet dan die rare schepsels om je heen, misschien een soort kolonialistisch gedachtengoed, of een vanzelfsprekende arrogantie van de Westerling, die ook bij mij, aanhanger van algehele salam il’alam, ver weg ergens beslag legt op mijn manier van denken… ik durf echt te bekennen dat ik me soms zo heb gevoeld, puur om mezelf te beschermen, om een reden te vinden waarom ik soms niet pas in deze rare samenleving. Ik ben me er steeds meer bewust van geworden hoezeer we allemaal een manier van kijken aangeleerd hebben gekregen, hoezeer je alles wat je meemaakt toetst aan een bepaald soort Waarheid die je onomstotelijk acht, maar uiteindelijk ook maar is verzonnen door de omgeving, door de maatschappij, en een beetje door jezelf… afgelopen weekend heb ik mijn voet verstuikt, toen ik in Luxor was, en mezelf de ideale toerist waande, rondzwervend door tempels en musea, maar vervolgens vergat dat het niet handig was een Egyptische-stijl-trapje te beklimmen met mijn fototoestel in mijn ene hand en ondertussen mijn gidsje te lezen in mijn andere hand… ik viel zo hard dat allebei mijn slippers gescheurd waren en ik de taxichaffeur per direct naar de dichtstbijzijnde shib-shib winkel moest sturen, op blote voeten naar binnen rende en de eerste de beste slippers van het rekje griste. “Ga je niet afdingen?” vroeg Souad nog toen de verkoopster me 35 pond vroeg. Overal op afdingen, ongeacht of de prijs redelijk is, is net zo gewoon geworden als goedemorgen zeggen, maar in dit geval was het toch echt te belachelijk. Ik zag al voor me hoe ze me zou aankijken, me succes wensend op mijn blote voeten naar de Vallei van de Koningen… aan het eind van de dag begon mijn voet toch behoorlijk pijn te doen, en toen we een stel jongens tegenkwamen waarvan er een claimde een EHBO cursus in het leger gevolgd te hebben, en aanbood om me te ‘genezen’, heb ik weifelend ingestemd. Het crèmepje en heet water waar hij mee aan kwam zetten leek volkomen onschuldig, totdat hij met harde hand van alle kanten in mijn voet begon te knijpen, en ik het letterlijk uitschreeuwde van de pijn, denkend aan vorige keren dat ik iets soortgelijks aan mijn voet had in Nederland, en herinnerde me de gezichten van alle doktoren en fysiotherapeuten: Vooral niet forceren. Rust houden. Veel ijs. Drie weken niet werken. Zes maal per dag oefenen je grote teen een beetje te bewegen… ik dacht dat ik voor het leven gehandicapt zou zijn na deze behandeling, die zo onnatuurlijk aanvoelde dat ik dacht dat ik gek werd, en ik kon mezelf wel voor mijn kop slaan dat ik de eerste de beste Egyptenaar mijn tedere voetjes toevertrouwd had… een uur later was alle pijn weg en ik kon weer lopen alsof er nooit wat gebeurd was. Ongelofelijk. Een van de Westerse Waarheden: onze geneeskunde. Een goede methode, maar slechts een onder vele anderen, die wij als onwaar beschouwen.
Maar ook wat betreft de kleinere, maar meest wezenlijke dingen merk ik me anders op te stellen. Zo kan ik het niet laten alles te eten met brood, zoals lunch en avondeten meestal gegeten wordt, zonder bestek te gebruiken. Ik ben gaan houden van de Egyptische manier van eten, en mis het schaaltje met houmus of tahina als het er niet staat, terwijl ik dat voorheen echt niet eens wegkreeg. Smaak verandert ook esthetisch gezien: Ik merk dat ik automatisch vermijd kleren aan te trekken die te veel bloot laten zien, zonder dat bewust te doen omdat het degelijk en geintegreerd is, maar omdat het normaal aanvoelt. Van de traditionele kledendracht moest ik voorheen eigenlijk niets hebben, en vond de galabiyya’s die mannen droegen wel leuk voor de foto, maar beschouwde ze toch wel een beetje als rare soepjurken: ik vind het nu prachtig staan, zowel aantrekkelijk als netjes en dagelijks, en heb voorkeuren voor ‘die, of die andere’, zoals ik dat heb als ik schoenen ga kopen in het winkelcentrum.Toch is er een ding, dat voor iedereen die er niet Egyptisch uitziet, nooit went, dat een onomstotelijke barrière schept voor algehele integratie, dat soms meer, soms minder stoort en op z’n best verdraagzaam is: de onophoudelijke stortvloed van de bemoeienis van mannetjes, die of geld, of dat andere van je willen. In Luxor, het bolwerk van de Egyptische schat aan oudheden en daardoor trekpleister nummer één voor toeristen, probeerden Souad en ik rustig langs de Curniche te lopen.
-Oh hello, hello, welcome in Egypt! You want free feluka…? Where’re you from?
-…
-Welcome! Peanuts? Postcards? Where you from? You want to marry me..?
-…
-pss pss.. pssss… hello welcome…
-…
-Taxi? For free! Hantur? You’re beautiful…! Taxi..? Taxi..?
-la, mutshakkirin.
-You speak Arabic? You want taxi? Ya halawa!
-…
-pss psss..psss..
-…
-Welcome! Come to my shop, I don’t want buissiness, I am honest man..! Where’re you from? Where’re you from? …Hé!.. You’re so pretty! Come to my shop..!
-khallina, min fadlak, khalas!
-Oh, you speak good Arabic.. where’re you from? Where’re you from? Where’re you from?
-…
-psss..psss… ya ‘asil…
-…
-hello… hello… hello… I love you…
-…
-Taks? Taks? Taks? Are you Russian? Where’re you from?
-Ihna masriyyin min Qahira, binkallim liblib, aho!
-You speak Arabic? Where’re you from? What’s you’re name?
-…
- E ilhalawa di..? ya ‘asil, ya ishta! psss..psss…
Je moet je voorstellen dat dit zich in zo’n anderhalve minuut afspeelt als ik het ruim neem, dus na een half uur ‘rustig’ wandelen waren we gewoon totaal uitgeput. Een restaurant invluchten en in de uiterste hoek gaan zitten is het enige redmiddel. Tot tien tellen helpt niet. Serieus met die mensen praten helpt ook niet. Ze luisteren nooit, ze denken ook niet na bij wat ze zeggen, het is simpelweg een gewoonte op de toeristische plekken in Egypte; zelfs toen we een fiets hadden gehuurd, zodat we in ieder geval het handtastelijke gedrag konden vermijden, riepen die mensen nog steeds taks taks taks, alsof ze hun dagelijkse mantra oplazen…
We kalmeerden onszelf door af en toe vrienden te maken, zodat we in alle rust over de suq konden lopen (omdat niemand een woord durft te zeggen als er Egyptische mannen bij zijn), en door ons triomfantelijk trots te voelen, telkens als het lukte twee kaartjes voor Egyptische prijzen te bemachtigen – Mijn vader is Egyptish! Ik werk hier! Mijn naam is Zainab! Alleen door mijn blonde haar ben ik geen Arabier? Racisme heet dat, haram ‘alekum!!Het is zwaar hier voor toeristen, en hoe dicht ik me soms bij deze cultuur voel staan, hoe groot de statusverschillen vervolgens blijken, die me weer herinneren aan mijn plaats in dit land. Maar het is lang niet zo zwaar als voor de Egyptenaren zelf, die iedere dag hun schamele loon bij elkaar moeten praten, in een onderdrukte samenleving leven onder de vlag van democratie en vrije verkiezingen die geheel door de regering worden beheerst, en moeten kampen met de enorme klasseverschillen, die hen er voortdurend aan herinneren wat voor ‘soort’ ze zijn, en alleen in de moskee even kunnen worden vergeten.
Vandaag hebben we meegedaan met het vrijdagsgebed in de Al'Azharmoskee. Wel helemaal zoals het hoort natuurlijk: eerst thuis geoefend met de bewegingen, toen hebben we ons gereinigd volgens de wudu', en vervolgens liepen er drie hoofdoekjes het appartementcomplex uit. Ik was blij dat onze bawwab er niet was, die had waarschijnlijk een hartverzakking gekregen.
Het verschil was al merkbaar in de taxi: geen gezwaai en luchtkusjes, slechts een kort verbaasde blik, waarna weer naar de andere kant werd gekeken. In het restaurant op Khan alKalili, waar ik een maand eerder nog voor ik het wist besprongen werd door een berg mannetjes, werden we vriendelijk en rustig onthaald, kregen een kaart in het Arabisch aangereikt, en we werden zowaar van te voren gewaarschuwd dat de Koshari hier wel 10 pond kostte, in plaats van de gebruikelijke twee en half, met oprechte excuses.
Het gebed was bijzonderder dan ik had verwacht, de Koranteksten klonken prachtig en de mooie gebedsruimte deed de woorden eer aan. De twee ruq' a's die we samen deden met alle vrouwen, waarbij iedereen zij aan zij en met de voeten tegen elkaar aan staat (zodat er geen duivel tussen kan komen), deed mijn gevoel van saamhorigheid zo erg groeien dat ik tranen in mijn ogen kreeg. Ik voelde me voor het eerst niet anders, een deel van de samenleving, en geen verdwaalde toerist... Egypte is een raar land, waar je makkelijk van kan houden, maar waar je soms net zo makkelijk uit weg wil vluchten, buitenlanders en Egyptenaren. Kijk en/of lees The Yacoubian Building, ‘t is een aanrader. Wie denkt dat we in Nederland een probleem hebben met vrijheid van meningsuiting: ‘ul alhamdu lillah.
1 comment:
Berichtje voor Suus voor de 16e: gefeliciteerd met je verjaardag!Van je familie uit Oosterhout
Post a Comment