Zijn de cultuurverschillen toch te groot?

Zaterdag, 03-03

Het waren inderdaad momenten van bezinning. Vrijdag kwamen we na een vermoeiende busrit aan in het oasedorpje Bahariyya. Dit was direct een totaal andere wereld dan in Cairo: in het dorp was één supermarktje, die niet als zodanig herkenbaar was, een garage en een fietsenmaker (jawel, mensen fietsen hier), en de weinige vrouwen die over straat liepen waren van top tot teen bedekt in niqabs. Hoewel het een moment even schrikken was, waren de mensen bijzonder vriendelijk en respectvol, en heb ik me geen moment onwelkom gevoeld; bovendien was de zuivere lucht en het ontbreken van hels autogetoeter een groot genot. Ook het hotelletje waar we sliepen was paradijselijk mooi met grote tuinen en palmbomen, en afgezien van twee verdwaalde Duitsers was er niemand te bekennen en was het er dus heerlijk rustig. ’s Avonds mochten we een bedouinenfeestje bijwonen, waar we aanvankelijk weifelend binnengingen, toen we een grote kring van alleen maar mannetjes zagen zitten, waarvan een paar met een trommel in hun hand. We werden echter hartelijk ontvangen, kregen de hele avond prachtige muziek te horen, en de sfeer was zo gemoedelijk dat we zelfs nog hebben gedanst, naar voorbeeld van een professionele danser, die zijn heupen schudde alsof het een vrouw was. Het viel op hoezeer we met respect behandeld werden; zo werd er voortdurend voor mierzoete sterke bedouinenthee gezorgd (waar ik nu verslaafd aan ben, en er zeer gefrustreerd en tevergeefs op zoek naar ben in Cairo), werden we geen moment aangestaard zoals ik dat ondertussen gewend was, en wachtte men met verder spelen toen we opstonden om weg te gaan. Het was een hele leuke en bijzondere avond.
Zaterdag vertrokken we vanuit Bahariyya naar de zwarte woestijn, vervolgens hebben we op de grens tussen de witte en zwarte woestijn overnacht, en zijn zondag de witte woestijn doorgereisd. Ik dacht altijd dat de woestijn gewoon een enorme zandbak zou zijn, maar het tegendeel bleek waar: achter elk heuveltje bloeide een nieuw landschap op waar mijn fototoestel van overwerkt raakte.. Met een jeep crossden we van zwarte rotsachtige velden tot witte heuvels, alsof het ijsbergen waren, en van rijzende bergen met een roodachtige verschijning tot schijnbaar eeuwig uitgestrekte gele zandvlaktes. Wanneer we uitstapten in die onmetelijke ruimte, waarin het leek alsof we de eerste vier geschapen mensen op aarde waren, keken we, nooit eerder zo ver en intensief, en was er een rust te voelen waarvan ik niet wist dat die bestond. De oase waar we ’s middags aten, was als die uit een stripverhaaltje, met wuivende palmen, een natuurlijke mineraalbron en eindelijk wat schaduw tegen de hitte. En ’s avonds, nadat we de tent hadden opgezet en gegeten hadden, maakte de zon plaats voor een hemel met sterren, zo veel en zo helder, dat het onwerkelijk was. Ik heb in mijn hele leven nooit mooiere dingen gezien als in deze twee dagen.
De gids Mohammed bleek ideaal in dit geschetste plaatje: met zijn 23 jaar oud, gebruinde huid, galabiyya, baardje en brilletje, was het een prachtige verschijning om te zien. ’s Avonds bij het vuur hielden we tot een uur of drie doortastend vol zijn moeilijke oase-accent te ontcijferen, en het bleek al snel dat hij een bijna angstaanjagende mensenkennis had, en zich intensief bezighield met het geloof, lot en toeval, en de spirituele zaken van het leven. Je kunt je voorstellen wat dit voor effect had in combinatie met die droomachtige omgeving: Susanne was op slag verliefd, en gevoelens bleken wederzijds.
Aansluitend was er een studiereisje met het instituut. Zondagavond kwamen we aan in Farafra, waarna we de volgende dag met de andere studenten doorreisden naar Dakhla, en daar tot donderdag bleven. We bezochten onder andere twee oude steden, waarvan een onder leiding van Fred Leemhuis en kregen in het archief van Bashendi een uiteenzetting van Ruud Peters over diens onderzoek naar oude Arabische geschriften. Twee musea, een warmwaterbron en een oude Romeinse piramide stonden ook op het programma, en alles was zeer de moeite waard, maar vooral de prachtige omgeving deed de reis eer aan. Echter kon niets de Saharatrip overtreffen, en waren we er iedere dag nog helemaal vol van. Susanne was nauwelijks aanspreekbaar, en besteedde haar laatste pondjes aan urenlange telefoongesprekken met de bedouineman Mohammed.
Omdat we vrijdag in Cairo wilden zijn, vertrokken we met zeven studenten donderdagmiddag al vanuit Kharga, en bedachten we dat de snelste doch goedkoopste manier om er te geraken, was om eerst met een minibusje naar Asyut te gaan, en vervolgens daar de trein naar Cairo te nemen. Uit dit reisje bleek weer wat voor extreme maatregelen er in Egypte getroffen worden voor toeristen. Alleen al op weg naar het station in Kharga werden we begeleid door een auto met officieren in militairachtige pakjes en moesten we om een of andere duistere reden een naam opschrijven op een nog duisterder papiertje. Na de vijf keer herhaalde ‘tip’ van een van de mannetjes dat ik toch echt meer moest aantrekken over mijn al degelijke t-shirt zonder decolleté, vertelde hij ons nog dat we bij ieder checkpoint onderweg onszelf als saba’ mukhtallifa (‘zeven verschillenden’) moesten aanduiden, als sleutel tot de snelste afhandeling. Het bleek te werken; er waren zo’n vijf checkpoints onderweg, waarbij telkens vier mannetjes tegelijk kwamen aanstormen en schijnbaar leken te vechten om wie het eerst het hoofd de auto in mocht steken. Na het sleutelwoord te roepen bleek dat ze inderdaad geen vragen meer konden stellen, en konden we vrij snel weer verder rijden. Sommigen probeerden nog grijnzend een where-you-from-achtige opmerking, maar we kwamen er in ieder geval zonder kleerscheuren vanaf. Voordat we Asyut binnen mochten, moesten we dan toch nog een kwartier wachten op de mannetjes die nu met z’n vijftienen waren, en waarschijnlijk onze beschrijvingen doorbriefden aan de locale politie, aangezien we daarna tot aan het treinstation op de voet gevolgd werden door een zware auto. Eindelijk in de trein aangekomen, nadat we die tien stappen naar het perron begeleid waren door weer drie mannetjes, waren we blij dat we een eerste-klas kaartje hadden: de reguliere klasse coupé’s zagen eruit als gedeukte blikken containers met zoveel Egyptenaren erin geperst, dat ze bijna uit het raam leken te vallen.
Toen we na een lange rit van een medepassagier vernomen dat de volgende halte Cairo was, raapten we Nederlands gehaast onze koffers bij elkaar en gingen vast bij de deur staan. We zijn vervolgens een uur later pas uitgestapt, omdat iedereen die we het vroegen dat hele uur maar bleef volhouden dat we er over vijf minuten zouden zijn. Het is echt een onmogelijke combinatie, Egyptenaren en tijdsinlichtingen. Nu wil het geval ook, dat ze in de Egyptische trein niet omroepen bij welk station we zijn, uberhaupt niet dat we bij een station zijn, en bleek dat men simpelweg moet weten waar hij moet uitstappen door de deur open te doen (die kan je dus gewoon opendoen terwijl de trein rijdt) en aan de bomen te herkennen waar hij zich bevindt… Eindelijk stappen we dan op het juiste station uit, en ruiken de smoglucht van Cairo die op een rare manier goed doet, en besef ik dat ik zowaar heimwee heb gehad – Cairo is thuis geworden en de Egyptenaren mijn gelijken.
Susanne sluit zich weer bij ons aan, na afsluiting van het zoveelste liefdestelefoongesprek, bedrukter dan anders: Mohammed blijkt getrouwd en een kind te hebben… “Die stomme Egyptenaren ook altijd met hun uithuwelijkprocedures..!” roept Souad uit. Mmm.. misschien zijn cultuurverschillen soms toch te groot..? Ik wil het nog steeds niet geloven, vooral niet na alle feiten die dat hebben tegengesproken hier. Susanne volgens mij ook niet, en trekt een gezicht alsof ze nadenkt over hoe dit probleem opgelost moet worden… to be continued!